Cigar Aficionado chọn Top 25 Cigar of the Year như thế nào? Blind tasting, chấm điểm và tính khách quan
Mỗi năm, danh sách Top 25 Cigars of the Year của Cigar Aficionado lại khiến cộng đồng cigar nhắc đến nhiều hơn thường lệ.
Có người coi đây là “bản đồ kho báu” để mua cigar, có người lại hoài nghi: blind tasting có thật sự blind? Chấm điểm dựa trên gì?
Và liệu bảng xếp hạng có hoàn toàn khách quan?
Bài viết này không nhằm thần thánh hóa hay phủ nhận Top 25. Mục tiêu là giúp anh em hiểu đúng:
Top 25 được tạo ra theo logic nào, các khái niệm như blind tasting và thang điểm 100 điểm nghĩa là gì,
và quan trọng nhất: nên dùng Top 25 như thế nào để chọn cigar đúng gu.
1) Vì sao Top 25 lại có sức ảnh hưởng lớn?
Thế giới cigar có vô số bảng xếp hạng, nhưng Top 25 của Cigar Aficionado nổi bật vì nó tạo hiệu ứng dây chuyền:
người chơi tìm mua, retailer nhập hàng, hãng đẩy mạnh truyền thông, và “Cigar of the Year” gần như trở thành một danh hiệu thương mại.
Tuy nhiên, ảnh hưởng lớn không đồng nghĩa “đúng tuyệt đối”. Top 25 là một “lăng kính” của một đội ngũ đánh giá với phương pháp và khẩu vị nhất định.
Hiểu được phương pháp, anh em sẽ bớt bị cảm xúc dẫn dắt khi nhìn thấy một cái tên nằm ở No. 1.
2) “Blind tasting” là gì? Vì sao lại được xem là công bằng?
Blind tasting (thử mù) là cách chấm cigar khi người hút không biết mình đang hút thương hiệu nào, line nào, hoặc đôi khi là xuất xứ cụ thể.
Mục tiêu là giảm “thiên kiến thương hiệu”: ví dụ, nếu biết đang hút một điếu quá nổi tiếng, người chấm có thể vô thức nới tay.
Trong blind tasting, cigar thường được thay band bằng band mã hoá hoặc ký hiệu để người chấm không nhận diện bằng mắt.
Cách làm này không loại bỏ 100% thiên kiến (vì người chơi lâu năm đôi khi vẫn “đoán” được style), nhưng nó giúp giảm đáng kể hiệu ứng tâm lý “nghe tên đã thấy ngon”.
3) Cách chấm điểm cigar: thang 100 điểm thực sự đo điều gì?
Phần lớn hệ thống chấm điểm cigar hiện nay (trong đó có Cigar Aficionado) đều xoay quanh một vài trụ cột:
- Hương vị & độ cân bằng: tầng hương rõ không, có chiều sâu không, chuyển biến theo 3 phần ba có thú vị không.
- Construction: độ hút (draw) có mượt không, có bị nghẹt hay quá thoáng không.
- Burn: vòng cháy có đều không, có bị “cua”, tắt, hoặc cần chỉnh lửa liên tục không.
- Tổng thể (overall impression): cảm giác “đã” hay “thiếu” sau khi hút xong; điếu có đáng nhớ không.
Một điểm quan trọng: thang điểm không chỉ nói “ngon”, mà còn phản ánh tính ổn định của trải nghiệm.
Có những điếu hương rất hay nhưng construction kém sẽ khó đạt điểm quá cao, vì người hút phải “vật lộn” với điếu.
4) Từ điểm số đến Top 25: chuyện không chỉ là “ai cao điểm hơn”
Nhiều người tưởng Top 25 chỉ là “lấy 25 điếu điểm cao nhất trong năm”. Thực tế, các danh sách kiểu này thường có thêm các bước lọc,
như chọn các ứng viên đã đạt điểm cao trong năm, rồi tái thử mù (retaste) theo vòng để sàng lọc, đồng thời tránh trùng lặp quá nhiều cùng một thương hiệu/line.
Hiểu đơn giản: Top 25 thường giống một “giải đấu playoff” hơn là bảng tổng sắp điểm số. Điếu nào thể hiện ổn định khi đặt cạnh các ứng viên khác
sẽ có lợi thế hơn.
5) Những câu hỏi “khó chịu” nhưng rất đáng hỏi
5.1. Blind tasting có thật sự blind tuyệt đối?
Không có blind nào tuyệt đối. Người chấm lâu năm đôi khi vẫn nhận ra “chất” của một vùng trồng hoặc phong cách blend quen thuộc.
Tuy vậy, việc thay band/mã hoá vẫn có giá trị lớn: giảm sự ảnh hưởng từ danh tiếng, giá bán và truyền thông.
5.2. Quảng cáo và thương mại có ảnh hưởng không?
Đây là điểm gây tranh luận lâu năm trong mọi ngành đánh giá (rượu, ẩm thực, cigar).
Thay vì kết luận cực đoan “có” hoặc “không”, cách tỉnh táo nhất là xem Top 25 như một nguồn tham khảo, không phải chân lý duy nhất.
5.3. Vì sao có những điếu “hype” vẫn vắng mặt?
Có thể vì: không được chấm trong giai đoạn xét, không thể hiện ổn định khi retaste, hoặc đơn giản là không hợp khẩu vị của panel.
“Hype” thường là câu chuyện thị trường; Top 25 là câu chuyện của một hệ thống chấm điểm và một nhóm người chấm.
6) Cách dùng Top 25 để chọn cigar đúng gu (không bị dắt mũi)
Nếu anh em xem Top 25 như “danh sách phải mua”, rất dễ thất vọng. Thay vào đó, hãy dùng nó như một bộ lọc thông minh:
- Đọc tasting notes để hiểu điếu thiên về kem–hạt hay cacao–cà phê hay tiêu–gỗ.
- Nhìn vitola và wrapper để đoán phong cách (mềm – cân bằng – dày vị).
- Mua lẻ trước: 1–2 điếu để thử gu, đừng mua hộp vì “nó đang top”.
- So sánh chéo: xem thêm review từ cộng đồng/nguồn khác để tránh lệch khẩu vị.
Khi làm như vậy, Top 25 trở thành “bản đồ gợi ý” rất hữu ích. Nó không quyết định gu của anh em, mà giúp anh em tìm đường nhanh hơn tới gu của mình.
Kết
Top 25 của Cigar Aficionado hấp dẫn vì nó tạo ra một câu chuyện thường niên: ai lên hạng, ai tụt hạng, điếu nào được gọi tên.
Nhưng giá trị lớn nhất của bảng xếp hạng nằm ở chỗ: nó khuyến khích người chơi thử, so sánh và hiểu khẩu vị của chính mình.
Cứ xem Top 25 như một lời mời: “Đây là những điếu đáng chú ý.” Còn quyết định “đáng mua hay không”, hãy để gu của anh em trả lời.
